VARIA
Hier zal je instrumenten aantreffen die niet typisch Grieks-Romeins zijn, maar eerder
een soort universele waarde zullen hebben omdat ze nu eenmaal vrij 'primitief' zijn of
algemeen voorkomend. De voorbeelden die je hier zal treffen zijn wel daterend uit de
Grieks-Romeinse tijd en gevonden in Europa - of dat deel toch waar
de Romeinen overal een beetje hebben gezeten.
[Fluitjes]
[Lokfluitjes]
[Acoordfluit]
[Belletjes]
Fluiten
Dé grote voorloper van de dubbelhobo en de panfluit is uiteraard .. de gewone fluit. Het
is waarschijnlijk het oudste, gemaakte muziekinstrument in de geschiedenis van
de muziekinstrumenten (cf.links). Ze konden gemaakt worden van been, (schapen)bot of hout.
Ze worden zowat overal in Europa teruggevonden. De vorm hing af van het gebruikte materiaal:
bij een schapepoot kan je duidelijk zien dat er gewoon gaatjes werden ingemaakt, dus
het was niet echt het esthetisch effect dat primeerde, eerst en vooral het geluid. Echte
centra voor het vervaardigen van fluiten bestonden ook niet echt in de oudheid, het waren
eerder gewone herders die hun schapen en zichzelf wat wilden entertainen.
In Engeland, in Seaty Hill is zo'n schapenbotfluit teruggevonden. Het heeft drie gaatjes
waaronder een voor de duim. Het dateert van de 3de/1ste eeuw BC. Uiteraard worden dit
in onze moderne tijden de blokfluitjes.
Foto: L'art Des Celtes
'roepfluitjes'
Ook de Romeinen gingn op jacht en gebruikten daarvoor fluitjes om dieren te lokken. De afbeelding
van het lokfluitje hieronder is teruggevonden in Velzen bij de opgravingen van een Romeinse
versterking. Het is gemaakt van het uiteinde van een vleugelbot van een arend. We kennen
waarschijnlijk de eigenaar, 'Acutus', dankzij de inscriptie op de zijkant van het fluitje.
Foto: Collectie A. Bosman, Heerlen
Ook onder deze categorie is de volgende afbeelding. Het is weliswaar geen lokfluitje voor
de dieren, maar eerder een fluitje om militairen te drillen. Het heeft een enorm scherp
en hard geluid en is gevonden in een vormalige Romeinse legerplaats te Valkenburg.
Foto: Rijksdienst Oudheidkundig Bomdemonderzoek, Amersfoort
Accoordfluit
Een zeer eigenaardig instrumenten is deze accoordfluit gevonden te Voorburg in een Romeins
Castellum. Het is ongeveer 30 cm lang. Het heeft een driehoekig mondstuk. Maar het
belangrijkste kenmerk is dit wel: binnenin zijn er drie kanalen. De vensters van de kanalen
zijn niet op verschillende hoogte zodat er drie verschillende tonen klinken wanneer men blaast.
de vingergaten liggen onderaan allemaal mooi naast elkaar zodat het gemakkelijk is om
ze allemaal af te dekken. Dit levert een mooi scale van klanken op, of als men het niet echt
kan bespelen een ware kakafonie.
Foto: Collectie Stedelijk Museum Zwolle
Bellen en klokken
De oudste klokjes zijn opgegraven in Oostenrijk, daterend uit de steentijd en zijn
gemaakt van aardewerk. Klokken en bellen gemaakt uit brons ontstaan pas vanaf
de Romeinse tijd. Deze meestal vij klein en waren waarschijnlijk onderdeel van
een paarderijtuig zoadat de komst van de ruiter gemakkelijk kon gehoord worden.
Links gevonden te Dokkum, rechts te Hantum
Foto: Collectie Fries Museum Leeuwarden
De Romeinen gebruikten ook luidklokjes voor verschillende doelen: een soldaat moest aanduiden
dat hij nog wakker was, aan het badhuis hing een klok waarmee het mannen- of vrouwenbaduur
werd aangekondigd en markten of andere belangrijke openbare evenementen werden ermee
aangekondigd.
Links gevonden te Finkum, rechts te Hallum
Foto: Collectie Fries Museum, Leeuwarden
Ook bestonden er klokken uit plaatijzer, zoals deze gevonden te Heerlen.
Foto: Collectie Thermenmuseum, Heerlen